Het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) staat voor de opgave om veilige dijken te realiseren binnen de afgesproken kaders van geld en tijd. Hier komt een belangrijke randvoorwaarde bij. Alle alliantiepartners hebben zich met afspraken in diverse akkoorden, zoals het Klimaatakkoord, het Nationaal Grondstoffenakkoord en de Green Deal Duurzaam GWW 2.0 gecommitteerd aan ambities op het gebied van energie, klimaat en circulariteit. Uit deze afspraken volgt dat dijkversterkingen in 2030 zo veel mogelijk circulair en klimaatneutraal moeten zijn.
Daarnaast treedt januari 2023 de Omgevingswet in werking. De nieuwe wet zorgt voor minder en overzichtelijke regels, een samenhangende benadering van de leefomgeving, ruimte voor lokaal maatwerk en betere en snellere besluitvorming. De verwachting is dat dit kansen oplevert voor het realiseren van ruimtelijke kwaliteit.
Daarnaast is de oproep van de Minister van I&W in het Nationaal Deltaprogramma 2022 relevant voor het HWBP. De Minister roept op om in te zetten op verbinding van klimaatadaptatie met andere opgaven. Opgaven van het Deltaprogramma en ruimtelijke opgaven hangen steeds meer onderling samen. Water zal meer sturend moeten worden bij keuzes in de ruimtelijke inrichting.
Het HWBP streeft er naar om in 2023 duurzaamheid en ruimtelijke kwaliteit geborgd te hebben in de aanpak van de projecten. Voor de ondersteuning daarvan dragen we als Alliantie sámen verantwoordelijkheid. Binnen de Alliantie werken we allemaal aan dezelfde doelen en kunnen we met gebundelde kennis en bevindingen meer meters maken. Welke aanpak en hulpmiddelen zijn er nu vanuit het programma? Het vraagt een nauwe samenwerking tussen individuele waterbeheerders, de programmadirectie, de Unie van Waterschappen, het ministerie van Infrastructuur en Water, Rijkswaterstaat, marktpartijen en kennisinstituten. Om de samenwerking op het gebied van duurzaamheid te structureren, heeft de programmadirectie op verzoek van het programmabestuur een programmatische aanpak opgesteld.
Programmatische aanpak
De programmatische aanpak is een vertaling van landelijk beleid naar concrete, praktische ondersteuning voor HWBP-projecten. Hij richt zich op vijf hoofdactiviteiten:
- monitoren en rapporteren;
- het organiseren van kennisdeling en community building;
- het verduurzamen van kaders en handreikingen;
- begeleiden, toetsen en subsidieverlening;
- kennis ontwikkelen en innoveren.
Omdat we in dit thema allemaal pionieren, ontdekken en uitwerken, blijft de programmatische aanpak in ontwikkeling. De eerste ondersteunende tools die nu beschikbaar zijn, zijn de duurzaamheidsroos (waar praten we over?) en de roadmap (hoe kunnen we het aanpakken?). Aan de roadmap is recent een bibliotheek toegevoegd (bouwstenen). Daarnaast is er in 2020 jaar een monitoring uitgevoerd om te meten hoe ver de projecten in de alliantie zijn met het borgen van duurzaamheid en ruimtelijke kwaliteit in de projecten. Deze documenten zijn via de onderstaande links te bekijken:
- Programmatische aanpak duurzaamheid en ruimtelijke kwaliteit in het HWBP
- Duurzaamheidsroos (afbeelding)
- Roadmap Duurzame dijkversterkingen en Bouwstenen Duurzame dijkversterkingen
- Monitoring 2020
Naast de informatie die hier te vinden is, worden er regelmatig bijeenkomsten georganiseerd waarin nieuwe tools, handreikingen en best practices worden gedeeld. Hier alvast drie voorbeelden daarvan.
- Grondgestuurd ontwerp in Well
- Natuurlijke processen benutten op Schiermonnikoog
- IJsselmeerdijk met waterveiligheidsnatuur
Er is een LinkedIn groep: Expertgroep Duurzaamheid en ruimtelijke kwaliteit HWBP-projecten. Dit is de community voor iedereen die zich bezig wil houden of houdt met duurzaamheid en ruimtelijke kwaliteit in dijkversterkingsprojecten. We willen met ons innovatief vermogen tot duurzame en slimme oplossingen komen in alle HWBP-projecten. In deze community willen we elkaar stimuleren door inzichten en inspiratie met elkaar te delen.