Klei van dichtbij

De 15 kilometer lange dijk van de punt van Reide naar Duitsland, langs de Dollard in het noordoosten van Groningen, moet versterkt worden. Uit de laatste beoordelingsronde bleek dat de bekleding van de dijk niet aan de gestelde eisen voldoet. Traditionele versterking zou betekenen dat de grasbekleding vervangen wordt door asfalt. Waterschap Hunze en Aa’s onderzoekt of dit op een meer natuurlijke manier kan, in de vorm van een Brede Groene Dijk gemaakt van 'klei van dichtbij'.

Waarom hebben we dit project?

Om van de bestaande afgekeurde dijk een Brede Groene Dijk te maken, is heel veel klei nodig: circa 2,1 miljoen m3. Het talud van de nieuwe dijk moet namelijk een heel stuk flauwer worden om aan de huidige en toekomstige veiligheidseisen te kunnen voldoen. Alleen dan kan de dijk de golfklappen die op de dijk slaan opvangen, zonder dat de grasmat of de onderliggende kleilaag daaronder te lijden heeft. Die klei kan vanuit het achterland of van elders met vrachtwagens worden aangevoerd (> 100.000 vrachten), maar er zijn ook diverse alternatieve kleibronnen in de buurt van de dijk.

In het demonstratieproject Brede Groene Dijk is de zoektocht naar lokaal beschikbare klei gekoppeld aan een oplossing van het probleem van de Eems-Dollard, namelijk de vertroebeling van het estuarium als gevolg van grote hoeveelheid slib die in het water zweeft. In de pilot ‘kleirijperij’ is slib uit de brakwater-natuurpolder Breebaart en baggerslib uit de haven van Delfzijl omgezet in klei. Deze klei is  gebruikt voor de aanleg van de eerste 750 meter Brede Groene Dijk in 2022. Naast deze 'kleirijperij klei' wordt ook klei verwerkt die is vrijgekomen bij het graven van een 'klutenplas' in Natura 2000 gebied grenzend aan de dijk.

Het doel van het demonstratieproject is om te onderzoeken op welke wijze met deze klei een veilige Brede Groene Dijk kan worden gebouwd. De klei voldoet namelijk niet aan de eisen die momenteel aan dijkenklei worden gesteld. Bovendien zijn de huidige rekenmodellen die worden gebruikt voor het ontwerp van dijken ongeschikt voor afwijkende klei, flauwe taluds en hoge golven.

Onderdeel van het project is het Onderzoek Geschiktheid Deltaklei. Hiervoor is o.a. een deltagootproef, die in 2021 is uitgevoerd en waarbij de Brede Groene Dijk is nagebouwd en onder superstorm omstandigheden is getest. De dijk heeft deze extreme omstandigheden uitstekend weerstaan. De uitkomsten zijn vertaald naar een nieuwe ontwerpmethode en gebruikt voor het definitief ontwerp van de eerste 750 meter Brede Groene Dijk. De aangelegde dijk wordt in de periode 2023 – 2025 uitgebreid gemonitord.

Wat is de impact van dit project?

Lokaal beschikbare grond, die (net) niet voldoet aan de strenge eisen die aan dijkenklei worden gesteld, wordt in Nederland nauwelijks toegepast. Wat betekent bijvoorbeeld een hoger zout- of organisch stofgehalte in de klei voor de waterveiligheid? De uitkomsten van het project kunnen worden gebruikt in nieuwe ontwerpmethoden voor dijken. Daarmee wordt de toepassing van gebiedseigen grond een stuk eenvoudiger en dat levert niet alleen grote financiële besparingen op, maar vermindert ook de overlast voor de omgeving door minder transport en milieuwinst door vermindering van CO2-uitstoot.

Wat is het beoogde eindresultaat?

Het  eindresultaat: een Brede Groene Dijk die prachtig in het unieke Natura 2000 landschap past en die is gemaakt van klei van dichtbij.

Wie is er vanuit de alliantie betrokken?

Het demonstratieproject Brede Groene Dijk wordt uitgevoerd door Waterschap Hunze en Aa’s. Er zijn tal van alliantiepartners bij het project betrokken: Ecoshape partners Deltares, Van Oord en Boskalis. Wetterskip Fryslân is betrokken met een eigen brede groene dijk. Er vindt advisering plaats vanuit de POV DGG, het HWBP (De Innovatieversneller), Adviesteam Dijkontwerp en het team Beoordelings- en Ontwerpinstrumentarium (BOI).