Gras op Zand

In het innovatieproject Gras op Zand heeft Waterschap Drents Overijsselse Delta samen met andere partijen onderzocht hoe sterk een grasmat op zanddijken is. Dat is gedaan met proeven op de dijk.

De onderzoeken zijn in de winter van 2020/2021 op de Vechtdijken tussen Dalfsen en Zwolle uitgevoerd. In het daaropvolgende jaar zijn de resultaten geanalyseerd en is een voorstel gedaan voor de rekenkundige sterkte van gras op zand. Het project is inmiddels afgerond en de resultaten zijn vastgelegd en verspreid.

Vergroot afbeelding
Beeld: ©Waterschap Drents Overijsselse Delta

Waarom hebben we dit project?

De gegevens van deze proef zijn gebruikt voor een rekenmodel waarmee de sterkte van een grasmat op een zandige ondergrond wordt bepaald. Van deze sterkte was bij het begin van dit onderzoek niets bekend, waardoor er heel veilig en dus conservatief werd gerekend.

Door het doen van veldonderzoeken leren we meer over de daadwerkelijke sterkte van deze grasmat. Dit deden we door met een stellage golven na te bootsen, die over en op de dijk klotsen. Met de golfklapproef kreeg de buitenkant van de dijk het flink te verduren. Vaste hoeveelheden water kletterden dan als golven tegen de dijk. We hebben onderzocht hoelang het duurt voor de grasmat kapot gaat én of en wanneer het zand uit de dijk gaat spoelen. Met een golfoverslagproef keken we hoe de grasmat aan de landzijde van de dijk het houdt. Het water stroomde dan in golven over de dijk heen.

Wat is de impact van dit project?

Met de nieuwe kennis kunnen we beter berekenen of een grasbekleding op een zandondergrond aan de wettelijke sterkte-eisen voldoet. In het project Veilige Vecht heeft WDODelta dit ondertussen toegepast. Daarmee is de hoogte-opgave van de dijken tussen Dalfsen en Zwolle met meer dan de helft afgenomen. Waar eerst nog 30 km dijk diende te worden opgehoogd, is dit met Gras op Zand teruggebracht tot circa 11 kilometer.

PHILIPPE SCHOONEN: We staan hier bij de Overijsselse Vecht die ook bedijkt is.
Het zijn primaire keringen, dus belangrijke waterkeringen, die zijn gemaakt van zand en dat maakt het moeilijk om aan te tonen dat ze sterk genoeg zijn.
Honderden jaren bouwen we al dijken in Nederland en we weten eigenlijk: een goeie dijk, die maak je van klei.
Hier langs de Vecht is gewoon weinig klei en hebben ze noodgedwongen de dijken van zand gemaakt grasbekleding erop laten groeien, en die grasbekleding geeft het sterkte.
Sinds 2017 hebben we een nieuwe norm.
Voor de dijken met klei is veel onderzoek gedaan en er zijn rekenmodellen beschikbaar die aangeven zo sterk is de dijk, dit kan hij hebben qua belasting.
Die modellen zijn er dus niet voor zanddijken.
Om dus te kunnen aantonen dat deze dijken veilig genoeg zijn hebben we gewoon onderzoek nodig om te laten zien: dit kan hij hebben qua golven dit kan hij hebben qua water dat eroverheen stroomt.
Daarvoor zijn proeven nodig en die willen we hier gewoon gaan uitvoeren om te kijken, op de dijk zelf: wat kan hij nou eigenlijk hebben als je er maar genoeg water tegenaan gooit?
De voorbereiding van het onderzoek start in januari en dan gaan we in de winter van 2021 ook echt de proeven doen met het water op de dijk laten botsen.
Er zijn beheerders die zeggen: Doe er maar gewoon klei overheen dan is de dijk sterk genoeg, zijn we klaar voor de toekomst.
Maar dat kost al snel 45, 55 miljoen euro om dat hier langs de Vecht te doen.
Is dat dan maatschappelijk verantwoord?
Deze dijken liggen er al 100 jaar, voldoen al 100 jaar en het ontbreken van een rekenregel kan toch niet de reden zijn dat we nu in een keer miljoenen uitgeven?
Dat is eigenlijk de aanleiding om te zeggen we gaan niet gelijk over tot die versterking, we gaan eerst kijken is het niet rekenkundig te onderbouwen dat ze wel degelijk sterk genoeg zijn?
Wat ik hier geleerd heb, en dat zou ook mijn advies zijn aan andere technische managers of projectmanagers van dijkversterking voordat je die schop in de grond zet, kijk of het echt nodig is.
Want we hebben goeie dijken, we hebben stevige dijken en we willen nog veiligere dijken.
Dat moeten we ook zeker blijven nastreven maar we moeten wel zeker weten wat daarvoor nodig is.
Dat moeten we onderbouwen en als daar nog ruimte zit moet je die ook gewoon pakken.
Want dat is voor iedereen in de omgeving gewoon het beste om nou ja, de dijkversterking, alleen dat te doen wat echt nodig is.

(Met op de achtergrond de Vechterweerdstuw en de Vecht verschijnt het logo van het HWBP.)

Wat is het eindresultaat?

Met dit onderzoek hebben we meer geleerd over de sterkte van een grasbekleding op een zandige ondergrond. De resultaten zijn te vinden op de pagina Eindadvies beoordeling grasbekleding op zandbekledingen website van Deltares. Deze kennis voegen we toe aan de instrumenten die er zijn om te onderzoeken of de dijk aan de wettelijke norm voldoet.

Wie is er vanuit de alliantie betrokken?

Aan dit project werkten Waterschap Drents Overijsselse Delta samen met Deltares, Infram-Hydren, Radboud Universiteit Nijmegen, van der Meer consulting, Wageningen Environmental Research, EurecoAdvies en Universiteit Twente.

Vergroot afbeelding
Beeld: ©Waterschap Drents Overijsselse Delta

Meer weten

Wil je meer weten over dit project? Bekijk dan de projectpagina van Waterschap Drents Overijsselse Delta of de pagina op de website Veilige Vecht. Heb je vragen over dit project? Neem dan contact op met projectmanager Philippe Schoonen van Waterschap Drents Overijsselse Delta, mail: philippeschoonen@wdodelta.nl.